Een regenachtige maandag, volle bak in het zelfregiecentrum van Vriendendiensten in Deventer. Alien bestelt koffie en er begint een nieuw nummer op de radio, Girls just wanna have fun. Alien kan het niet helpen – haar voeten beginnen heen en weer te gaan, de rest van haar ranke lichaam volgt. Haar armen gaan meedoen, haar mond krult in een lach. Bardame Karin draait het volume open en al snel staan er nog vijf mensen op om te dansen.
Lijstjes voor lichtheid
Dat is de aanstekelijke kracht van Alien, op goede dagen. Die heeft ze niet altijd, maar wie wel eigenlijk? Een wandeling in de ochtend helpt, hoe ze ook is opgestaan. “Ik houd van beweging en buiten zijn. Of het nu regent of niet. Ik loop graag de brug bij Deventer op om over de IJssel uit te kijken. Dikke wolken, harde wind, de zon die doorbreekt – het uitzicht is altijd anders. Na iedere wandeling voel ik me lichter.”
Het is een van de dingen die ze oppikte bij het zelfregiecentrum. “Tijdens herstelcursussen leerde ik waar ik me goed door voel, wat me rust geeft en wat ik moet doen om mijn soms overvolle hoofd en hart te luchten. Ik maakte lijstjes met trucs waar ik altijd op terug kan vallen. Praten helpt, net als koud water drinken. En dus wandelen. Lang hield ik ook nog iets vast terwijl ik liep. Een aansteker of sleutelbos, dat gaf houvast. Nu heb ik zo’n object niet meer nodig – dat stevige gevoel heb ik me eigengemaakt.”
Leven in plaats van overleven
Vriendendiensten vervult een belangrijke rol voor de geboren Deventerse. “Op verschillende moeilijke momenten in mijn leven is de organisatie er voor me geweest. Sinds het zelfregiecentrum erbij is gekomen, is dat een ijkpunt voor me – ik ga erheen, hoe ik me ook voel. Soms op het randje van huilen, soms blij, soms in mezelf gekeerd. Het voelt voor mij als een veilige plek, waar iedere vorm van mij oké is. Voor mij betekent het zelfregiecentrum het verschil tussen overleven (eerst) en leven (nu).”
Grijze auto’s
Lang zat Alien in wat ze noemt een ‘ongezond schild’, dat eind jaren negentig begon af te brokkelen. Ze werkte als administratief medewerker bij de politie. “Mijn relatie was net uit. Een nieuwe chef trad aan op mijn werk, die nota bene zelf re-integreerde. Feilloos voelde hij aan dat er bij mij van alles aan de hand was. Ik was me van geen kwaad bewust, voelde me hieperdepiep, kon de hele wereld aan. Ik fietste veel en bleef maar afvallen. In een vertrouwelijk gesprek raadde hij me een psychiater aan.”
Ze verloor haar baan. “Alle grond zakte weg onder mijn voeten. Mijn gevoeligheden kende ik al wel; eerder ben ik in behandeling geweest voor eetstoornissen en de beweegdrang, waar ik altijd al gedurende periodes last van had. Maar nu kwam er iets onbekends bij. Ik begon overal grijze auto’s te zien en was ervan overtuigd dat ze me achtervolgden. Met mijn verstand kon ik nog wel beredeneren dat dat niet waar kon zijn, maar gevoelsmatig raakte in paniek. Ik ben in deeltijdbehandeling gegaan.”
IJkpunt
In die tijd stond alles onder druk voor Alien. “Mijn hoofd voelde onvrij. Ik had geen sociaal netwerk – met mijn partner waren ook mijn vrienden vertrokken. Ook mijn familie was nauwelijks in beeld. In de krant zag ik een oproep van Vriendendiensten voor de maatjesactiviteiten. Ik reageerde en kreeg een maatje. Het contact met diegene was waardevol maar verwaterde op den duur. Maar de stichting bleef op mijn pad.”
Geruime tijd probeerde Alien veel uit, van EMDR tot schematherapie. “Ik slikte antidepressiva en hield mezelf druk bezig om maar niet te hoeven voelen. Dat ging best, maar soms waren er triggers die me over de rooie kregen. De kleinste dingen: hoe iemand deed of keek, kon al voldoende zijn om me op de kast te krijgen. Ik besefte dat ik moest leren omgaan met mijn boosheid en verdriet, in plaats van mezelf de hele tijd af te leiden.”
Ze zocht opnieuw contact met Vriendendiensten. “Coördinator (tevens ervaringsdeskundige) Fieke verwees me naar Moniek, onafhankelijke ggz-cliëntondersteuner. Geweldig mens. Al jaren lang, neem ik zo nu en dan contact met haar op, en dan ondersteunt ze me op allerlei gebieden, van praktische zaken tot zielskwesties. Zo spraken we op een gegeven moment af bij het zelfregiecentrum: mijn eerste kennismaking met deze plek.
Veilige haven
Het duurde even, maar ook het zelfregiecentrum ging voelen als een veilige haven. “Ik vond het al snel een heerlijk laagdrempelige plek. Ik leerde er mensen kennen en zij mij. Het is fijn om ergens onderdeel van te zijn en ‘gezien te worden’. En soms, als ik een tijdje niet ben geweest en coördinator Fieke tegen het lijf loop in de hal, zegt ze: ‘Hee Alien, lang niet gezien’. Zoiets kleins kan me dan enorm opvrolijken.”
Mettertijd volgde Alien allerlei herstelcursussen die bij het zelfregiecentrum iedereen kan volgen. “Ik deed mee met de WRAP (Wellness Recovery Action Plan), volgde de cursus Omgaan met hooggevoeligheid, werkte het Herstellen doe je zelf-boek door en deed mindfulness. Ik maakte lijstjes met dingen die me een goed gevoel geven, waar we het eerder over hadden. En ik leerde zaken simpelweg te accepteren zoals ze zijn. Kijken, zonder te oordelen of veroordelen. Door die verzachting verloren mijn triggers hun kracht.”
Oefenruimte zonder hiërarchie
Het verschil met reguliere therapieën of hulpverlening, is volgens Alien dat je in het zelfregiecentrum de ruimte krijgt om te oefenen. “Leren je grenzen aan te geven of emoties reguleren binnen de muren van een therapiekamer is één ding, maar er ook buiten over praten, is spannend. In de tweewekelijkse herstelwerkgroepen na de WRAP leerde ik gevoelens te laten zien én er ook nog over te praten. Ik heb zelfs het idee dat ik de ontwikkeling die ik als kind niet heb gehad, nu kan doormaken. Zo warm en veilig voelt het dus.”
Gelijkwaardigheid speelt daarbij een grote rol. “Het klinkt cliché, maar bij het zelfregiecentrum ben je geen patiënt of cliënt, maar gewoon mens. Dat geldt ook voor de betaalde medewerkers, die zelf ook veel mee hebben gemaakt. Laatst vroeg een trainer van een cursus me hoe ik een situatie zou aanpakken. Ik, verbaasd: jij bent toch de deskundige? Tja, zei ze, ik ben ook maar een mens. Inderdaad, dacht ik.
Facilitator van herstelcursussen en herstelgroepen
Sinds het voorjaar van 2023 is Alien ook zelf facilitator van herstelcursussen en herstelwerkgroepen. Een ondersteunende rol die veel voldoening geeft. “Ik probeer mensen te leren en te laten ervaren hoe je gedachten, gevoelens en zintuiglijke waarnemingen gewoon kunt laten zijn voor wat ze zijn. Dat je niet altijd hoeft te vechten of vluchten. Dat je een keuze hebt in hoe je reageert. Dat je ook simpelweg kunt zien, voelen, loslaten. Ademhalen.”
Bij Vriendendiensten zijn allerlei mogelijkheden voor herstelcursussen en lotgenotengroepen.